Day: February 14, 2023

Առաջադրանքներ

• Կատարիր բաժանում և արդյունքը ստուգիր բազմապատկումով՝

1)   7310։34=215

		7	3	1	0	3	4
	–	6	8			2	1	5
		–	5	1
			3	4					2	1	5
			1	7	0			x		3	4
			1	7	0			+	8	6	0
					0			6	4	5
								7	3	1	0

2)   11550։55

		1	1	5	5	0	5	5
		1	1	0			2	1	0
				5	5
				5	5					2	1	0
					0	0			x		5	5
									1	0	5	0
								1	0	5	0
								1	1	5	5	0

3)   5400։12

		5	4	0	0	1	2
		4	8			4	5	0
			6	0
		–	6	0				x	4	5	0
				0	0					1	2
								+	9	0	0
								4	5	0
								5	4	0	0

4)  18360։18

		1	8	3	6	0	1	8
	–	1	8				1	0	2	0
			0	3	6
			–	3	6					1	0	2	0
					0	0			x			1	8
									+	8	1	6	0
									1	0	2	0
									1	8	3	6	0

5)   48240։24

		4	8	2	4	0	2	4
	–	4	8				2	0	1	0
			0	2	4
				2	4
					0	0			2	0	1	0
								x			2	4
								+	8	0	4	0
								4	0	2	0
								4	8	2	4	0

6)   10836։36

		1	0	8	3	6	3	6
	–	1	0	8			3	0	1
				0	3	6
					3	6					3	0	1
						0				x		3	6
									+	1	8	0	6
										9	0	3
									1	0	8	3	6

7)   2163։21

		2	1	6	3	2	1
	–	2	1			1	0	3
			0	6	3
				6	3				1	0	3
					0			x		2	1
									1	0	3
								2	0	6
								2	1	6	3

8)   25750։25

		2	5	7	5	0	2	5
	–	2	5				1	0	3	0
			0	7	5
				7	5				1	0	3	0
					0	0		x			2	5
								+	1	1	5	0
								2	0	6	0
								2	1	7	5	0

9)  2170։35

		2	1	7	0	3	5
	–	2	1	0		6	2
				7	0
				7	0				6	2
					0			x	3	5
							+	3	1	5
							1	8	6
							2	1	6	5

10)   58500։25

		5	8	5	0	0	2	5
	–	5	0				2	3	4
		–	8	5
			7	5				2	3	4
			1	0	0		x		2	5
			1	0	0		1	1	7	0
					0	0	4	6	8
							5	8	5	0	0

Աշխարհի խոշոր բարձրադիր լճերից մեկը Հայոց աշխարհի կապտաչյա գեղեցկուհին` Սևանն է, որ հնում կոչվել է նաև Գեղամա ծովակ` Գեղամա լեռների բարձրադիր գրկում գտնվելու համար: Այն ծովի մակարդակից մոտավորապես 1800-2000 մետր բարձրության վրա է , գտնվում է  Գեղարքունիքի մարզում: Սևանա լիճն ունի քաղցրահամ ջուր, այն բաղկացած է երկու մասին՝ մեծ Սևան և փոքր Սևան: Լիճն օրվա ընթացքում անընդհատ փոխում էր գույնը` շողալով թանկարժեք ադամանդի բազմագույն երանգներով: Այն հատվածներում,որտեղ կապտականաչը ավելի մուգ երանգով է , այդ հատվածում ավելի խորն է:

Ասում են` մի քանի կրոնավորներ Վանից գալիս են այստեղ և լճի մեջ տեսնելով գեղեցիկ կղզին և հոգեպարար լռությունը` բացականչում են. «Սա է Վան»: Այսինքն` մեզ համար լավ բնակվելու տեղ է: Այդպես են կղզին և լիճը ստացել Սևան անունը:

Իսկ մեկ ուրիշ զրույց պատմում է, որ շատ հին ժամանակներում չքնաղ ու կապուտաչ մի գեղագանգուր ու քաջ հսկա էր ապրում: Նա առավոտյան վաղ արթնանում էր, վերցնում էր իր մեծ նիզակն ու մտնում լիճը: Նա քաջ լողորդ էր և օրվա մեծ մասն անց էր կացնում լճի ջրի մեջ: Այդ հսկան` Սևանը, հսկում էր ամենուր և անսպասելի հայտնվում էր այն ափերում, որտեղ թշնամի էր երևում: Եվ նրա անվրեպ նիզակն անմիջապես վնասազերծում էր թշնամուն, որը կա՛մ խեղդվում էր լճում, կա՛մ էլ մազապուրծ փախչում էր: Հենց այս հայկազուն հսկայի անունով էլ լիճը կոչվեց «Սևան»

Գոյություն ունի լճի անվանման ծագման ևս մեկ ավանդություն․

• Սևանա լճի տեղում առաջ ցամաք է եղել՝ անտառապատ բլուրներով, ծաղկավետ դաշտերով ու բերրի վարելահողերով։ Գյուղին մոտիկ բլրի տակ եղել է մի ջրառատ աղբյուր, որից ջուր վերցնելիս գյուղացիները հանում էին ակունքի/ սկզբնակետ, որտեղից բխում է աղբյուրը/ մեծ փակիչը և ապա զգուշությամբ հարմարեցնում տեղում։

Մի երեկո գյուղի հարսներից մեկը ջրի է գնում աղբյուրը, հանում է փակիչը, կուժը լցնում ու գալիս տուն՝ մոռանալով փակել ակունքը։ Ջուրը դուրս է հորդում, ծավալվում չորս կողմ, երբ հասնում է տնակներին, բնակիչները փախչում են, ասելով «Քար դառնա ով բաց է թողել ակունքը»։ Եվ մոռացկոտ հարսը քար է դառնում, իսկ ջուրը անընդհատ հոսելով գոյացնում է Սևանա լիճը, որի երեսից հազիվ վեր է բարձրանում քարացած հարսի գլուխը՝ Հարսնաքարը։

Երկար ժամանակ լճի անունը բացատրվում էր հայերեն սև և վանք բառերից, որոնք բնութագրում էին Սևանավանքը^[1]։ Վերջինս կառուցել էր Սյունիքի իշխանուհի Մարիամ Բագրատունին սև տուֆից (9-րդ դար)։

Սևանա լճի ափին կատարված հնագիտական պեղումների ժամանակ հայտնաբերվել է ուրարտական սեպագիր արձանագրություն, որը թվագրվում է մ.թ.ա. 9-6-րդ դարերին։ Այն թույլ է տալիս եզրակացնել, որ անվանումը կարող է ուրարտերեն լինել. սունիա նշանակում է «լիճ»^[2]։

Զարգացած միջնադարում Հայկական լեռնաշխարհի մեծ մասը միավորվում է Բագրատունիների թագավորության կազմում։ 9-րդ դարի վերջում Սյունիքի գահերեց իշխան Վասակ Գաբուռի կինը՝ Մարիամ Բագրատունին, Սևանա կղզում կառուցում է համանուն վանական համալիրը։ 921 թվականին հայոց թագավոր Աշոտ II Երկաթը, Սևանի ճակատամարտում պարտության մատնելով արաբ զորավար Բեշիրին, երկրից վտարում է արաբական զորքերն։ 10-րդ դարում ստեղծվում է Սյունիքի թագավորությունը (987–1170), և Սևանի ավազանը հայտնվում է նրա սահմաններից դուրս՝ Բագրատունիների տոհմական կալվածքում։

1.Ինչպե՞ս էր Հ․ Թումանյանը անուններ դրել իր երեխաներին։
Նա հատուկ խնամքով էր դնում իրենց անունները։
2. Ո՞վ էր դրել Արեգի անունը (Հ․ Թումանյանի որդու անունը):
Արեգի անունը դրել էր Ղազարոս Աղայանը։
3.Քան՞ի երեխա ուներ Հ․ Թումանյանը։
Նա ուներ 10 երեխա։
4.Ովքե՞ր էին հաճախ հյուր գալիս Հ․ Թումանյանին։
Հաճախ հյուր էին գալիս Ղազարոս Աղայանը և Պերճ Պռոշյանը։
5.Ինչպիսի՞ն էր բնավորությամբ Հ․ Թումանյանը։
Նա լավատես ու ժպտուն, ամեն ինչ հեշտացնող, հեշտ ու թեթև տանող մարդ էր։